Około jednej trzeciej pacjentów ma powikłania po przechorowaniu COVID-19. Najczęściej są to: problemy z oddychaniem, zmniejszona ogólna sprawność organizmu, mniejsza tolerancja wysiłku fizycznego, bóle mięśniowo-stawowe, zaburzenia lękowe i depresyjne. Dolegliwości te znacznie ograniczają aktywność w życiu społecznym i zawodowym. Dlatego NFZ przygotował kompleksowy program rehabilitacji dla pacjentów, którzy chorowali na COVID-19.
Jakie korzyści przyniesie rehabilitacja
Dzięki rehabilitacji pacjenci, który chorowali na COVID-19 i utrzymują się u nich m.in. duszność czy osłabienie, szybciej powrócą do pełnej sprawności. Poprawią swoją sprawność oddechową oraz zwiększą wydolność wysiłkową i krążeniową. Rehabilitacja wpłynie pozytywnie również na ich kondycję psychiczną.
Jak długo potrwa rehabilitacja
Rehabilitacja potrwa od 2 do 6 tygodni. Pacjenci będą mieli zapewnioną opiekę lekarską, pielęgniarską i wsparcie psychologiczne. Można z niej skorzystać do 6 miesięcy od zakończenia leczenia związanego z COVID-19.
Kto kieruje na rehabilitację
Z rehabilitacji będzie można skorzystać na podstawie skierowania. Wystawia je lekarz ubezpieczenia zdrowotnego po zakończeniu leczenia związanego z chorobą COVID-19.
Gdzie będzie prowadzona rehabilitacja
W zależności od stanu pacjenta rehabilitacja będzie prowadzona:
- w trybie stacjonarnym
- w trybie uzdrowiskowym
- ambulatoryjnie, czyli w gabinetach fizjoterapii zajmujących się rehabilitacją leczniczą
- w domu.
O trybie rehabilitacji decyduje lekarz.
Kiedy można skorzystać z rehabilitacji w trybie stacjonarnym i uzdrowiskowym
Decyzję podejmuje lekarz na podstawie wyników kilku badań:
- badania obrazowe RTG lub MR lub TK klatki piersiowej z opisem wykonane w czasie leczenia lub po zakończeniu leczenia ostrej fazy choroby
- aktualna morfologia, CRP (białko ostrej fazy)
- aktualne badanie EKG
- inna dokumentacja medyczna dotycząca leczenia COVID-19 lub objawów pocovidowych, która ma wpływ na ocenę stanu zdrowia
- przy dominującym problemie kardiologicznym – badanie echokardiograficzne serca wykonane w czasie leczenia lub po zakończeniu leczenia ostrej fazy choroby.
Program rehabilitacji
Kompleksowy program rehabilitacji obejmuje m.in.:
- kinezyterapię ze szczególnym uwzględnieniem treningu wytrzymałościowego, ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń efektywnego kaszlu, ćwiczeń ogólnousprawniających, ćwiczeń na wolnym powietrzu
- inhalacje
- terenoterapię, treningi marszowe
- hydroterapię, fizykoterapię – według indywidualnych wskazań
- balneoterapię – według indywidualnych wskazań
- masaż – według indywidualnych wskazań
- edukację zdrowotną i promocję zdrowia, w tym np. naukę prawidłowej techniki używania inhalatorów, eliminację nałogów i innych czynników ryzyka chorób cywilizacyjnych, prozdrowotną zmianę stylu życia
- treningi relaksacyjne
- leczenie dietetyczne – według indywidualnych wskazań
- wspomaganie rehabilitacyjne schorzeń współistniejących.
Rehabilitowany pacjent ma prawo do konsultacji z personelem medycznym oraz może skorzystać z profesjonalnej terapii psychologicznej. Korzysta także z badań diagnostycznych, leków i wyrobów medycznych, które są niezbędne do uzyskania najlepszych rezultatów programu leczenia.
Kiedy można skorzystać z rehabilitacji w gabinecie fizjoterapii i w domu
Pacjenci muszą mieć utrzymującą się duszność, która poważnie utrudnia normalne funkcjonowanie. Siłę duszności określa się na podstawie specjalnej pięciostopniowej (0-4) skali mMRC (modified Medical Research Council). Jeśli wynik jest:
- równy lub wyższy 1 – pacjent może zostać skierowany na rehabilitację w gabinecie fizjoterapii
- mniejszy lub równy 1 oraz trudność z samodzielnym poruszaniem – pacjent może zostać skierowany na rehabilitację w domu.
Przyjmuje się, że u pacjenta ze wskazaniem 1 duszność występuje podczas szybkiego marszu po płaskim terenie lub pojawia się przy wchodzeniu na niewielkie wzniesienie.
Dodatkowo o zakwalifikowaniu do rehabilitacji w domu decydują:
- ocena 3–9 w skali oceny funkcjonalnej (0–10)
- ocena siły mięśniowej MRC (0–5)
- występowanie zespołu słabości po pobycie pacjenta na oddziale intensywnej terapii.
Etapy rehabilitacji
Rehabilitacja w poradni lub w domu jest podzielona na kilka etapów.
1. Wizyta wstępna – specjalista przeprowadza wywiad z pacjentem oraz wykonuje podstawowe próby i badania, m.in. oddechowe i wysiłkowe; wyniki będą porównane z wynikami po zakończeniu rehabilitacji i posłużą do oceny efektów terapii.
2. Wizyty terapeutyczne – fizjoterapeuta ustala z każdym pacjentem kalendarz indywidualnych wizyt: 3 wizyty w każdym tygodniu lub więcej, gdy będzie tego wymagał stan zdrowia pacjenta. Terapia polega na wykonywaniu treningów oddechowych, wytrzymałościowych i interwałowych. W zależności od potrzeb i stanu zdrowia chorego możliwe jest włączenie dodatkowych elementów terapii, m.in. technik odksztuszania, treningu równowagi, specjalnych metod rehabilitacji dla pacjentów z problemami neurologicznymi.
3. Wizyta końcowa – fizjoterapeuta powtarza badania i testy wykonane podczas pierwszej wizyty i porównuje osiągnięte wyniki, m.in. próby zmęczeniowe i oddechowe (określające skalę występowania duszności).
Jak wspomóc się po zakończeniu rehabilitacji
Podczas rehabilitacji pacjenci otrzymają praktyczne wskazówki, które ułatwią im samodzielnie dochodzenie do zdrowia po rehabilitacji. Dostaną też plany z zestawami ćwiczeń do samodzielnego stosowania w domu, dzięki którym będą dopasowywać skalę trudności i intensywności treningu do możliwości własnego organizmu.