Profilaktyka obrzęku limfatycznego

Każdy obrzęk jest objawem przeciążenia układu limfatycznego i stanowi przewlekle postępujący proces. Po radykalnej operacji raka piersi obrzęk limfatyczny pojawia się na skutek trudności z prawidłowym odpływem chłonki z kończyny górnej. Najczęściej występuje w okresie odległym od zabiegu – średnio po 1-1,5 roku.  Objawia się:

• powiększeniem objętości kończyny górnej
• dolegliwościami bólowymi (ból rozpierający, piekący)
• upośledzeniem sprawności funkcjonalnej.

Czy ten program jest dla Ciebie

Tak, jeśli:

• jesteś kobietą w wieku aktywności zawodowej
• masz raka piersi zakwalifikowanego do leczenia chirurgicznego.

Z udziału w programie nie wykluczy Cię wielochorobowość, chemioterapia ani powikłania leczenia chirurgicznego i uzupełniającego.

Z programu nie mogą jednak skorzystać (na podstawie oceny lekarza chirurga onkologa i lekarza specjalisty rehabilitacji medycznej) kobiety po leczeniu raka piersi:

• zakwalifikowane do zabiegu mastektomii z rozpoznanym obrzękiem limfatycznym kończyny górnej
• z odległymi przerzutami, w terminalnym okresie leczenia onkologicznego
• z oznakami zakażenia w rejonie kończyny górnej, z objawami niewydolności serca lub nerek, z zakrzepicą żył, ciężką niewydolnością płuc lub wątroby.

Cele programu

• zmniejszenie ryzyka obrzęku limfatycznego u kobiet po leczeniu raka piersi poprzez edukację i rehabilitację
• zwiększenie wczesnego wykrywania ryzyka obrzęku limfatycznego przez personel medyczny i skuteczności monitorowania wielkości kończyn górnych
• podniesienie świadomości na temat profilaktyki przeciwobrzękowej u pacjentek i zachęcenie ich do działań prewencyjnych
• poprawa sprawności funkcjonalnej pacjentek poddanych leczeniu chirurgicznemu raka piersi we wczesnym okresie pooperacyjnym i kształtowanie oraz podtrzymywanie aktywności fizycznej w okresie późniejszym
• zwiększenie wiedzy i edukacji na temat zalet konieczności prowadzenia aktywnego trybu życia, utrzymywania właściwej masy ciała, stosowania odpowiedniej diety i otrzymywania wsparcia psychologicznego.

Kto i gdzie realizuje program

Kontaktuj się z instytucjami odpowiedzialnymi za realizację programu w danym województwie. Na swoich stronach publikują (lub dopiero to zrobią) listy placówek, do których można się zgłosić. Listy systematycznie powiększają się w miarę zgłaszania się kolejnych placówek.

Zobacz zbiorczą listę placówek realizujących program w 11 województwach: łódzkim, małopolskim, mazowieckim, opolskim, podkarpackim, podlaskim, pomorskim, śląskim, świętokrzyskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim.

Jak się zgłosić

O zakwalifikowaniu Cię do programu decyduje lekarz chirurg onkolog lub fizjoterapeuta po konsultacji z chirurgiem onkologiem.

Pierwszym kryterium kwalifikacji jest decyzja o chirurgicznym leczeniu raka piersi. Udział w programie jest proponowany każdej z kobiet zakwalifikowanych do zabiegów radykalnych i oszczędzających zaraz po przyjęciu do oddziału szpitalnego, jeszcze przed operacją. Pacjentka, która wyrazi na piśmie zgodę na udział jest kierowana do właściwej grupy, w zależności od planowanej metody leczenia chirurgicznego:

• Grupa 1 – kobiety zagrożone obrzękiem limfatycznym kończyny górnej: po limfadenektomii pachowej ALND i chirurgicznym leczeniu raka piersi.
• Grupa 2a – kobiety w mniejszym stopniu zagrożone obrzękiem limfatycznym kończyny górnej: po zabiegach z biopsją węzła wartowniczego SLNB i chirurgicznym leczeniu raka piersi.
• Grupa 2b – kobiety w większym stopniu zagrożone obrzękiem limfatycznym (na skutek promieniowania): po zabiegach z biopsją węzła wartowniczego SLNB i chirurgicznym leczeniu raka piersi oraz późniejszym leczeniu radioterapią.

Co Cię czeka w ramach programu

• Badania i wizyty fizjoterapeutyczne – przed zabiegiem będziesz pod stałą kontrolą fizjoterapeuty, aby po chirurgicznym leczeniu raka piersi przeciwdziałać obrzękowi limfatycznemu. Specjaliści będą także uczyć Cię odpowiednich ćwiczeń i automasażu. Jeśli zaistnieje u Ciebie ryzyko obrzęku, otrzymasz bezpłatnie rękaw kompresyjny.
• Indywidualne porady psychologiczne – psycholog określi Twój stan psychiczny i zaproponuje formy wsparcia. Przeprowadzi także psychoedukację, obejmującą m.in. pomoc w radzeniu sobie z emocjami i stresem oraz trening komunikacji i zachowań asertywnych.
• Indywidualne porady dietetyczne – dietetyk dokona oceny Twojego sposobu odżywiania. Poinstruuje Cię też, jak właściwie się odżywiać, zbilansować dietę, dobierać produkty i techniki przygotowania potraw, ustalać ilość i objętość posiłków.
• Warsztaty psychologiczne – grupowe zajęcia ukierunkowane na zdobycie wiedzy i umiejętności pomogą Ci poprawić jakość życia i codzienne funkcjonowanie.
• Zajęcia ruchowe – ćwiczenia w niewielkich grupach (maksymalnie 8–10 osób) obejmujące gimnastykę ogólnokondycyjną aerobową i trening stacjonarny, dzięki którym nauczysz się je wykonywać.

Dodatkowo otrzymasz materiały edukacyjne, które pomogą Ci wprowadzić w życie prawidłowe nawyki i utrwalić wiedzę. Dostaniesz też instrukcje do samodzielnego stosowania automasażu, ćwiczeń i diety.

Szczegółowe informacje o programie

Więcej informacji o programie profilaktyki obrzęku limfatycznego po leczeniu raka piersi znajdziesz na stronie Świętokrzyskiego Centrum Onkologii.