Jesteś zadbaną kobietą, czyli myślisz o sobie, o swoim zdrowiu. Pamiętasz o zasadach profilaktyki, aby zapobiegać rozwojowi chorób i wcześnie reagować na niepokojące objawy. Badasz się regularnie, przyjmujesz szczepienia ochronne, prowadzisz zdrowy styl życia. Pamiętaj o tym, żeby nie przegapić jakiejś zmiany, nawet drobnej.
Nowotwory u kobiet
Zgodnie z raportem na temat nowotworów w Polsce, kobiety nadal najczęściej chorują na nowotwory:
- piersi
- płuca
- jelita grubego (kątnicy, okrężnicy i odbytnicy)
- trzonu macicy.
Najczęstszą przyczyną śmierci kobiet na choroby nowotworowe jest rak:
- płuca
- piersi
- jelita grubego.
Pamiętaj, że możesz skorzystać z profilaktycznych programów, które wcześnie wykrywają zmiany chorobowe i diagnozują je. Regularne badania i porównywanie wyników pozwalają na wczesne wykrycie i wyleczenie choroby. Wiesz, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Zatem bądź zapobiegliwa i dbaj o siebie.
Regularnie badaj piersi
Dbaj o swoje piersi i systematycznie je badaj. Regularne samobadanie pomaga wykryć każdą zmianę. Rób je raz w miesiącu 3–5 dni po zakończonej miesiączce lub w wybranym dniu, jeśli jesteś po menopauzie.
Sprawdź, jak prawidłowo wykonać samobadanie piersi.
Wcześnie wykryty rak piersi jest wyleczalny. Nie zwlekaj i idź do lekarza, jeśli zauważysz:
- zmianę wielkości i kształtu w obrębie piersi
- guzki lub zgrubienia wyczuwalne w piersi lub pod pachą
- wciąganie skóry piersi, otoczki lub brodawki
- zmiany skórne w obrębie piersi.
Specjalista może zdecydować o USG lub mammografii i dać Ci skierowanie na odpowiednie badanie.
Pamiętaj o programach profilaktycznych
Bierz udział w dostępnych programach profilaktycznych. Ich celem jest wykrycie chorób w bardzo wczesnym stadium, kiedy najczęściej są wyleczalne. Badania przesiewowe, czyli skrining, to sposób wykrywania chorób u osób, które nie mają objawów choroby, ale znajdują się w grupie ryzyka, np. ze względu na wiek lub płeć.
Profilaktyka raka piersi – mammografia
Weź udział, jeśli masz 45–74 lata i spełniasz jedno z kryteriów:
- nie miałaś wykonywanej mammografii w ciągu ostatnich dwóch lat (przy określaniu wieku należy wziąć pod uwagę rok urodzenia)
- zakończyłaś okres 5 lat od leczenia chirurgicznego raka piersi i pozostajesz w trakcie uzupełniającej hormonoterapii (HT) – zalecenie badania co 12 miesięcy
- zakończyłaś leczenie raka piersi i 5-letni proces monitorowania po zakończonym leczeniu – zalecenie badania co 12 miesięcy.
Dla młodszych kobiet ten rodzaj badania jest mniej skuteczny ze względu na inną budowę piersi.
Sprawdź, kiedy mammobus przyjedzie do Twojej miejscowości.
Profilaktyka raka szyjki macicy – cytologia
Ten program jest dla Ciebie, jeśli:
- jesteś w przedziale wieku od 25 do 64 lat
- nie miałaś cytologii w ciągu ostatnich trzech lat
- jesteś obciążona czynnikami ryzyka (zakażona wirusem HIV, HPV – typem wysokiego ryzyka, przyjmujesz leki immunosupresyjne) i nie miałaś cytologii w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Kobiety, które leczyły się z powodu nowotworu złośliwego szyjki macicy, po zakończeniu kontroli onkologicznej ponownie zostają objęte badaniem – jeśli tak zdecyduje lekarz.
Profilaktyka raka jelita grubego - kolonoskopia
Weź udział w programie, jeśli:
- jesteś między 50–65 rokiem życia i nie masz objawów choroby
- jesteś między 40–49 rokiem życia i masz krewnego pierwszego stopnia, u którego rozpoznano nowotwór jelita grubego
- nie miałaś kolonoskopii przez ostatnich 10 lat.
Podczas kolonoskopii lekarz może dokładnie obejrzeć jelito od środka. Pozwala to wykryć zmiany i podjąć szybko leczenie.
Profilaktyka chorób odtytoniowych, w tym przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP)
Ten program jest dla Ciebie, jeśli:
- palisz
- chcesz zerwać z nałogiem
- masz powyżej 18 lat – otrzymasz poradnictwo antynikotynowe
- jesteś między 40. a 65. rokiem życia – dostaniesz też diagnostykę i profilaktykę POChP.
Możesz korzystać z programu raz na 3 lata. Realizują go placówki, które mają personel wykwalifikowany w leczeniu zespołu uzależnień od tytoniu.
Program badań prenatalnych
Jeśli jesteś w ciąży, możesz skorzystać z programu profilaktyki badań prenatalnych, gdy spełniasz jeden z warunków:
- w poprzednich ciążach wystąpiła aberracja chromosomowa płodu lub dziecka
- u Ciebie lub u ojca dziecka występują strukturalne aberracje chromosomowe
- masz dziecko z chorobą uwarunkowaną monogenetycznie lub wieloczynnikową
- masz nieprawidłowe wyniki USG lub badań biochemicznych, które wskazują na większe ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu.
Potrzebne jest skierowanie od lekarza, który prowadzi ciążę i wyniki badań.
Szczepienie przeciw nowotworom, nie tylko szyjki macicy
Jeśli masz dzieci, skorzystaj z programu szczepień przeciw wirusowi HPV.
Główną przyczyną raka szyjki macicy jest utrzymująca się infekcja wirusem zwanym brodawczakiem ludzkim (HPV).
HPV (ang. Human Papilloma Virus), ludzki wirus brodawczaka, powoduje zachorowanie na raka szyjki macicy, a także na inne choroby nowotworowe u kobiet i mężczyzn. Do zakażenia może dojść drogą płciową. Szczepionka przeciw HPV chroni przed rakiem. Najlepiej zaszczepić dziecko, zanim będzie miało kontakt z wirusem. Powszechny program szczepień przeciw HPV obejmuje dziewczynki i chłopców w wieku 12-13 lat.
Zapisz dziecko:
- w przychodni podstawowej opieki zdrowotnej (POZ)
- przez infolinię +48 800 100 101 (7 dni w tygodniu od godz. 8:00-18:00)
- przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP) lub mojeIKP.
Dzieci w wielu 9-11 i 14-18 lat mogą przyjąć bezpłatną szczepionkę Cervarix – poproś
lekarza o receptę. Dorośli mają na nią 50-procentową refundację.
Jeśli masz ponad 40 lat
Możesz skorzystać z programu profilaktyka 40 plus, na który składa się pakiet badań diagnostycznych.
Pakiet dla kobiet zawiera badania:
- morfologii krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi
- stężenia cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy
- stężenia glukozy we krwi
- prób wątrobowych: AlAT, AspAT, GGTP
- poziomu kreatyniny we krwi
- ogólne moczu
- poziomu kwasu moczowego we krwi
- krwi utajonej w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT).
Pakiet badań diagnostycznych wspólny dla kobiet i mężczyzn to:
- pomiar ciśnienia tętniczego
- pomiar masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie
- obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI).
Możesz wziąć udział w programie, jeśli:
- masz 40 lat lub więcej
- nie brałaś udziału w programie Profilaktyka 40 PLUS lub minęło co najmniej 12 miesięcy od Twoich pierwszych badań w ramach programu
- uzupełnisz ankietę w jednym z miejsc:
- na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP) lub w aplikacji mojeIKP
pod numerem telefonu 800 69 60 64
- w przychodni POZ uczestniczącej w programie.
Jakie badania są rekomendowane dla Ciebie
Skuteczność leczenia nowotworów i wielu innych chorób zależy od momentu diagnozy i stadium choroby. Przyczyn zachorowania może być wiele. Regularne monitorowanie swojego stanu zdrowia pomaga zachować je na długo.
Wejdź na główną stronę Akademii NFZ do kalendarza badań.
- Zaznacz suwakiem płeć i wiek.
- Kliknij „sprawdź”.
Przeczytaj, jakie badania są zalecane dla Ciebie. Weź udział w programach profilaktycznych.
Pamiętaj o 12 sposobach na walkę z rakiem
Europejski kodeks walki z rakiem jest oparty na naukowych badaniach Evidence-based medicine. Zobacz, jakie są zasady stosowania kodeksu w codziennym życiu:
- nie pal tytoniu
- unikaj biernego palenia – nie przebywaj w zadymionych pomieszczeniach
- kontroluj wagę – wystrzegaj się nadwagi i otyłości
- bądź aktywna fizycznie
- odżywiaj się zdrowo
- ogranicz picie alkoholu
- unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne
- unikaj substancji rakotwórczych w środowisku pracy
- chroń się przed promieniowaniem radonowym
- zapobiegaj zachorowaniu na raka piersi – jeśli możesz, karm piersią dziecko i ogranicz stosowanie hormonalnej terapii zastępczej
- pamiętaj o szczepieniach przeciwko HBV – wirusowi zapalenia wątroby typu B i HPV –wirusowi brodawczaka ludzkiego
- bierz udział w badaniach przesiewowych – wczesne wykrycie zmian daje szansę na wyleczenie nowotworu.
Przeczytaj magazyn Ze zdrowiem nr 11 na temat zdrowia kobiet.
