Rotawirusy są najczęstszą przyczyną ostrych biegunek zakaźnych u niemowląt i małych dzieci do 5. roku życia. Każde dziecko je przechodzi chociaż raz, a niektóre – wiele razy. Najciężej biegunki rotawirusowe przebiegają u niemowląt do 6. miesiąca życia, ponieważ ich organizm ulega szybko odwodnieniu, dlatego konieczna jest w takiej sytuacji hospitalizacja.
Na świecie rotawirusy są jednym z największych zabójców dzieci do 5. roku życia.
Rotawirusy uszkadzają nabłonek kosmków jelitowych, wywołując stan zapalny żołądka i jelit.
Zakażenie rotoawirusami przenosi się drogą fekalno-ustną (np. wskutek nieumycia rąk po skorzystaniu z toalety) oraz przez zanieczyszczone przedmioty (klamki, krany, toalety, zabawki), zanieczyszczoną wodę lub żywność. Rotawirusy mogą utrzymywać się na suchych powierzchniach do 2 miesięcy.
W klimacie umiarkowanym szczyt zachorowań przypada na miesiące zimowe. W krajach, gdzie różnice temperatur są mniejsze, sezonowość zachorowań jest mniej wyraźna.
Jak chorują dzieci, a jak dorośli
Najczęściej chorują dzieci od 4. do 24. miesiąca życia. Najciężej biegunki rotawirusowe przebiegają u dzieci poniżej 6. miesiąca życia, ponieważ ich organizm ulega szybko odwodnieniu.
Przeczytaj, jak postępować w ostrej biegunce u małych dzieci
U dorosłych opiekunów chorych dzieci infekcja rotawirusowa zwykle przebiega łagodniej, nie wymaga hospitalizacji, jednak badania pokazują, że około 30 proc. dorosłych opiekunów wymagało kilkudniowego zwolnienia z pracy (średnio 3,5 dnia).
Okres wylęgania infekcji rotawirusowej wynosi 12– 96 godzin.
Główne objawy infekcji rotawirusowej to:
- gorączka – do 40 st. C
- wymioty – często obfite
- biegunka – częsta, wodnista, żółtozielone stolce, zwykle bez krwi i śluzu
- brak łaknienia.
Następstwem infekcji wirusowej jest utrata płynów i elektrolitów, która może prowadzić do ciężkiego odwodnienia, wstrząsu hipowolemicznego, a przy braku odpowiedniego leczenia nawet do zgonu.
Infekcję rotawirusową można leczyć wyłącznie objawowo, tj. nawadnianie doustne i dożylne.
Przechorowanie nie chroni przed ponowną infekcją.
Ile osób choruje
Zgodnie z danymi NIZP-PZH w ciągu ostatnich 5 lat najmniej zachorowań odnotowano w 2016 roku – 21 258, a najwięcej w 2015 – 33 944 zachorowań. Najwięcej zachorowań występowało u dzieci do 4 roku życia, w 2018 roku zachorowało 967,8 na 100 tys., a w 2017 roku – 1377,6 na 100 tys. W ponad 90 proc. przypadków dziecko było leczone w szpitalu.
Polscy epidemiolodzy szacują, że z powodu rotawirusów rocznie choruje ok. 200 tys. osób.
Liczba infekcji rotawirusowych oceniana jest na 111 mln na świecie oraz 3 mln w Europie. Światowa Organizacja Zdrowia ocenia, że każdego roku na świecie z powodu zakażeń rotawirusowych umiera 520 tys. dzieci w wieku do 5 lat. W Europie każdego roku około 75–150 tys. dzieci w wieku poniżej pięciu lat jest hospitalizowanych z powodu biegunki rotawirusowej. Nawet 4 razy więcej dzieci wymaga pomocy w placówkach ambulatoryjnych.
Dlaczego warto zaszczepić dziecko przeciw rotawirusom
- Rotawirusy są bardzo zaraźliwe
- są najczęstszą przyczyną ciężkich biegunek u małych dzieci
- nasilone wymioty i biegunka mogą prowadzić do odwodnienia, które wymaga hospitalizacji. Jedno na 17-20 dzieci trafia do szpitala
- wyższe ryzyko zachorowania dotyczy dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola
- szczepienie jest skuteczne. Zapewnia 96 proc. ochronę przed ciężkim zachorowaniem, wymagającym hospitalizacji
- ochrona poszczepienna utrzymuje się przez co najmniej 3 lata
- szczepionka podawana jest doustnie
- szczepienie dziecka pośrednio również chroni dorosłych opiekunów dziecka. Przebieg choroby jest u dorosłych łagodniejszy, ale może wymagać kilkudniowego zwolnienia z pracy.
Jak szczepimy się przeciwko rotawirusom
Szczepionki przeciw rotawirusom zawierają żywe, osłabione wirusy. Szczepienie składa się z dwóch dawek lub trzech dawek podanych doustnie w odstępie przynajmniej czterech tygodni. Zaleca się podanie pierwszej dawki optymalnie w 6-8 tygodniu życia, ale nie później niż przed ukończeniem 12. tygodnia życia, a ostatniej – najlepiej do ukończenia 24. tygodnia życia. Tylko w sytuacjach wyjątkowych ostatnią dawkę szczepionki można podać nieco później zgodnie ze wskazaniami podanymi w ulotce.
Szczepionki można podawać w czasie tej samej wizyty wraz z innymi szczepieniami wskazanymi w Programie Szczepień Ochronnych.
Przeciwwskazaniami do stosowania szczepionek przeciw rotawirusom są:
- przebyte wgłobienie jelita
- wada wrodzona przewodu pokarmowego zwiększająca ryzyko wgłobienia (np. torbiel, polipy, zdwojenie przewodu pokarmowego)
- rozpoznanie lub podejrzenie zaburzeń immunologicznych pierwotnych i wtórnych (w tym zakażenie HIV)
- poważna reakcja alergiczna na substancje zawarte w szczepionce lub opakowaniu
- poważna reakcja alergiczna po poprzedniej dawce szczepionki
- ostre choroby infekcyjne o ciężkim przebiegu z gorączką lub bez gorączki
- biegunka, wymioty.
Szczepienia przeciw rotawirusom są dobrze tolerowane. Rzadko po szczepieniu występuje przejściowo gorączka, biegunka, wymioty lub utrata łaknienia.
Więcej informacji o szczepieniu na stronie NIZP-PZH Szczepienia.info