Demencja, czyli zespół otępienny, to termin, pod którym kryją się różne choroby mózgu z jedną wspólną cechą – utratą funkcji poznawczych. Dotyka głównie osoby po 65. roku życia. Występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Jak rozpoznać pierwsze objawy
Kiedy u chorego pojawia się demencja, możesz zauważyć m.in.:
- trudności w zapamiętywaniu niedawnych zdarzeń
- zadawanie tych samych pytań w krótkich odstępach czasu
- problem z dobieraniem właściwych słów
- odkładanie przedmiotów w nietypowe miejsca
- trudności z koncentracją i podejmowaniem prostych decyzji
- trudności z ustaleniem bieżącej daty
- gubienie się, dezorientacja w miejscu i czasie
- trudności w liczeniu, np. przy płaceniu za zakupy
- nagłe zmiany nastrojów.
Takie objawy powinny Cię zaniepokoić i skłonić do konsultacji lekarskiej. Warto udać się z chorym do jego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który – jeśli zajdzie taka potrzeba – pokieruje do dalszej diagnostyki.
Rodzaje demencji
Do demencji może prowadzić wiele różnych schorzeń. Najczęstsze rodzaje otępienia to:
- choroba Alzheimera – 50–60 proc. przypadków
- demencja naczyniowa – 20–30 proc. przypadków
- otępienie z ciałami Lewy’ego – 10–25 proc. przypadków
- otępienie czołowo-skroniowe – 10–15 proc. przypadków.
Choroba Alzheimera
Dokładna przyczyna choroby Alzheimera nie jest w pełni znana. Uważa się, że jest spowodowana nieprawidłowym gromadzeniem się białek w komórkach mózgowych i wokół nich. Jedno z białek nazywa się amyloidem i jego złogi tworzą blaszki wokół komórek mózgowych. Drugie białko nazywa się tau i jego złogi tworzą sploty w komórkach mózgowych. W efekcie ich działania zmniejsza się liczba przekaźników chemicznych (zwanych neuroprzekaźnikami) zaangażowanych w wysyłanie wiadomości lub sygnałów między komórkami mózgowymi. Poziom jednego neuroprzekaźnika, acetylocholiny, jest szczególnie niski w mózgach osób z chorobą Alzheimera.
Pierwszymi objawami choroby mogą być raczej problemy ze wzrokiem lub mową niż z pamięcią.
Demencja naczyniowa
Otępienie naczyniowe wywołują uszkodzenia naczyń krwionośnych w mózgu. Uszkodzone naczynia nie dostarczają do komórek mózgowych odpowiedniej ilości krwi z tlenem i składnikami odżywczymi. Źródłem tych uszkodzeń może być udar.
Objawy demencji mogą wystąpić bezpośrednio po udarze lub nasilać się z czasem, w miarę pogarszania się stanu naczyń krwionośnych.
Otępienie z ciałami Lewy’ego
Demencja z ciałami Lewy’ego to postępująca choroba, w której niekorzystnie zmienia się ośrodkowy układ nerwowy. Jest on niszczony przez ciała Lewy’ego – nieprawidłowe, patologiczne białka, które gromadzą się w mózgu.
Objawy charakterystyczne dla tej choroby to:
- drżenie kończyn
- problemy z przełykaniem
- upadki i halucynacje wzrokowe
- koszmary senne.
Otępienie czołowo-skroniowe
Demencja czołowo-skroniowa jest wywołana zmianami w płatach skroniowych i czołowych mózgu.
Uszkodzenia w obrębie płatów czołowych objawiają się:
- zmianą w zachowaniu i osobowości
- trudnościami w podejmowaniu decyzji
- wulgarnym, obscenicznym, agresywnym zachowaniem w sytuacjach społecznych.
Uszkodzenia w części skroniowej mózgu powodują problemy z mówieniem, doborem słów, rozumieniem.
Gdzie udać się z pierwszymi objawami
Diagnostyka demencji najczęściej zaczyna się w gabinecie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Lekarz:
- analizuje stan zdrowia pacjenta
- jeśli zajdzie taka potrzeba, wydaje skierowanie do specjalisty (neurologa lub psychiatry) albo do szpitala.
Pacjent może także zacząć diagnostykę bezpośrednio u lekarza psychiatry, do którego nie potrzebuje skierowania.
Publikacje dotyczące zdrowia seniorów
Opieka nad chorym na alzheimera
Przewodnik dla opiekunów osób niesamodzielnych