Epidemiolodzy szacują, że na półpasiec zachoruje średnio co trzecia osoba po 60. roku życia. Można uniknąć zachorowania i konsekwencji tej choroby. Szczepionka skutecznie zapobiega półpaścowi i jego powikłaniom, w tym przewlekłemu nerwobólowi. Ochrona utrzymuje się do 10 lat po szczepieniu.
Półpasiec – skąd się bierze
Półpasiec jest chorobą zakaźną. Wywołuje ją ten sam wirus, który powoduje ospę wietrzną. Wirus ospy wietrznej i półpaśca po przebytej ospie wietrznej pozostaje nieaktywny w zwojach nerwowych. W sytuacji obniżenia odporności, w półpaścu reaktywuje się uśpione, przewlekłe zakażenie wirusem, który wcześniej wywołał w organizmie ospę wietrzną.
Do choroby dochodzi wtedy, gdy organizm jest osłabiony, ma zmniejszoną odporność. Zwykle dzieje się to wiele lat po przejściu ospy wietrznej. Nawet chwilowe obniżenie odporności, np. z powodu przeziębienia, może doprowadzić do reaktywacji półpaśca.
Nie można zakazić się półpaścem od osoby chorej na półpasiec. Osoby nieuodpornione, które wcześniej nie chorowały na ospę wietrzną i nie były zaszczepione przeciw ospie wietrznej, mogą zakazić się od chorego i zachorować na ospę wietrzną.
Półpasiec błędnie postrzegany jest jako choroba łagodna. Najtrudniejsze jest leczenie powikłań półpaśca.
Neuralgia półpaścowa
U niektórych pacjentów dodatkowe czynniki jak:
- wiek
- choroby przewlekle
- prowadzona terapia
powodują ciężki przebieg choroby lub wystąpienie powikłań, czyli neuralgii półpaścowej.
Jest to długotrwały ból nerwu po przebytym półpaścu:
- występuje nawet u 30 procent chorych
- prowadzi do znacznego obniżenia jakości życia i przewlekłego cierpienia
- leczenie jest długotrwałe, często nieskuteczne – choroba prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego
- wyzwaniem w neuralgii jest leczenie bólu.
Półpasiec to nie tylko wysypka. Chorobie może towarzyszyć dotkliwy ból, który może utrzymywać się latami w postaci neuralgii półpaścowej – przewlekłego nerwobólu.
Półpasiec gałązki ocznej nerwu trójdzielnego
Jest to szczególnie niebezpieczna postać półpaśca. Występują w niej:
- owrzodzenia rogówki oka
- zmiany dotyczące zwoju kolankowego nerwu twarzowego:
- wysypka w zewnętrznym przewodzi słuchowym oraz z zajęciem błony bębenkowej
- szum w uszach
- zawroty głowy
- porażenie nerwu twarzowego.
Objawy choroby
Zazwyczaj półpasiec objawia się poprzez:
- kilkudniowy ból w obszarze jednego dermatomu – obszaru skóry unerwianego przez włókna jednego nerwu rdzeniowego; najczęściej w okolicy nerwu międzyżebrowego
- pęcherzyki na rumieniowym podłożu – bolesne wykwity wzdłuż przebiegu nerwu, podobne do ospy wietrznej, ale większe i głębiej umiejscowione, nie przekraczają środkowej linii ciała
- powiększenie okolicznych węzłów chłonnych
- gorączka.
Wykwity skórne wycofują się na ogół po 7-14 dniach.
U około 50 procent osób powyżej 60 roku życia w miejscach po wykwitach utrzymuje się bolesność, trwająca kilka miesięcy, a nawet lat – neuralgia.
Półpasiec jest zaraźliwy, ale:
- przez bezpośredni kontakt z osobą chorą nie zarazisz się półpaścem
- osoba, która nie chorowała na ospę i nie była szczepiona przeciw ospie wietrznej może zakazić się wirusem i zachorować na ospę wietrzną
- zaraźliwość utrzymuje się do tygodnia od wystąpienia wysypki.
Najbardziej narażone osoby
Na wystąpienie półpaśca szczególnie narażone są osoby starsze. Wiek jest największym czynnikiem ryzyka zachorowania na tę chorobę, a drugim – obniżona odporność organizmu. Przewlekłe choroby i prowadzone leczenie mogą też skutkować ciężkim przebiegiem i powikłaniami.
Czynniki ryzyka:
- wiek – powyżej 50 lat,
- choroby przewlekłe
- choroby obniżające odporność:
- rozsiane nowotwory, w tym hematologiczne
- zakażenie wirusem HIV
- terapie prowadzące do immunosupresji u pacjentów po przeszczepach narządów lub u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi.
Szczepionka ratuje przed powikłaniami
Szczepionka Shingrix najskuteczniej chroni przed chorobą i jej powikłaniami. Została dopuszczona do obrotu w Unii Europejskiej w marcu 2018 r. W Polsce dostępna jest od pierwszego kwartału 2023 roku. Zapytaj o nią swojego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).
Szczepionka jest wskazana do profilaktyki półpaśca oraz neuralgii półpaścowej u osób:
- w wieku powyżej 50 lat
- dorosłych o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec.
Cykl szczepienia składa się z 2 dawek podawanych w formie wstrzyknięcia w odstępie 2 miesięcy. W razie potrzeby drugą dawkę można podać później, ale w ciągu 6 miesięcy po pierwszej dawce.
Więcej o szczepionce przeczytaj na stronie szczepienia.info.
Szczepionka została opracowana w celu zapobiegania półpaścowi u osób, które miały kontakt z wirusem wywołującym ospę wietrzną.
Szczepienie:
- jest skuteczne w zapobieganiu zachorowaniom na półpasiec
- zapewnia długotrwałą ochronę przed półpaścem – do 10 lat od szczepienia
- jest dobrze tolerowane
- wiąże się z niewielkim ryzykiem niepożądanych odczynów, głównie w miejscu wstrzyknięcia.
Działania niepożądane
Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi po szczepionce były:
- ból w miejscu wstrzyknięcia
- bóle mięśni
- zmęczenie
- ból głowy.
Większość reakcji, zarówno miejscowych, jak i ogólnoustrojowych, miała nasilenie łagodne do umiarkowanego. Reakcje trwały krótko, 1-3 dni.
Refundacja szczepionki
Od 1 stycznia 2024 roku szczepionka przeciw półpaścowi i neuralgii popółpaścowej o nazwie Shingrix jest dostępna z 50% refundacją dla pacjentów w wieku ≥65 lat z grup ryzyka, czyli:
- z przewlekłą chorobą serca
- z przewlekłą chorobą płuc
- z cukrzycą
- z przewlekłą niewydolnością nerek
- z wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności
- z uogólnioną chorobą nowotworową
- zakażonych HIV
- chorych na chłoniaka Hodgkina
- z immunosupresją jatrogenną
- z białaczką
- ze szpiczakiem mnogim
- po przeszczepieniu narządu miąższowego
- z reumatoidalnym zapaleniem stawów
- z łuszczycą
- z łuszczycowym zapaleniem stawów
- z nieswoistym zapaleniem jelit
- chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- chorych na stwardnienie rozsiane
- chorych na toczeń rumieniowaty układowy.
Więcej możesz przeczytać na stronie szczepienia.info.
