Psychiatra
Psychiatra stawia diagnozę i ustala plan terapeutyczny, czyli plan leczenia, także farmakologicznego. Robi to (często po konsultacji z psychologiem) na podstawie:
- wywiadu z Tobą
- badań diagnostycznych, np. laboratoryjnych
- oceny Twojego stanu psychicznego i somatycznego.
Może zadecydować o leczeniu w szpitalu, wystawiając skierowanie. Może również skierować Cię na psychoterapię albo na oddział dzienny.
Do psychiatry zgłaszaj się sam lub z dzieckiem przy dużym nasileniu objawów oraz znacznym zaburzeniu funkcjonowania. Te sytuacje to m.in. nasilona mania, nasilona depresja, schizofrenia, myśli samobójcze, autoagresja.
Dowiedz się, jak znaleźć szpital psychiatryczny lub rzecznika praw pacjenta szpitala psychiatrycznego.
Psycholog
Zajmuje się diagnozowaniem problemów za pomocą:
- pogłębionej diagnostyki osobowości
- oceny procesów poznawczych
- oceny dyspozycji psychicznych.
Diagnozuje Cię na podstawie wywiadu, którego istotą jest rozmowa, ale często również testy psychologiczne.
Psycholog oferuje także:
- pomoc psychologiczną
- wsparcie psychospołeczne.
Nie zajmuje się psychoterapią ani nie zleca leczenia farmakologicznego. Ustala z Tobą plan terapeutyczny i kieruje Cię do specjalisty (najczęściej psychiatry lub psychoterapeuty), u którego otrzymasz profesjonalne leczenie. Do psychologa zgłaszaj się z bieżącymi problemami, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Korzystaj z jego usług również wtedy, gdy nie wiesz, do jakiego specjalisty należy się udać.
Psychoterapeuta
Zajmie się przepracowaniem z Tobą nasilających się problemów i trudności wywołujących zaburzenia psychiczne i somatyczne. Psychoterapia prowadzona jest według określonej metody i zawsze stanowi element planu terapeutycznego, czyli ustalonego planu leczenia. Do psychoterapeuty zgłaszaj się po wcześniejszej wizycie u lekarza lub psychologa. Wyróżniamy:
- indywidualną psychoterapię krótkoterminową (do 25 sesji w ciągu pół roku)
- indywidualną psychoterapię długoterminową (do 75 sesji w ciągu roku)
- indywidualną psychoterapię podtrzymującą (po zakończeniu psychoterapii krótko- lub długoterminowej, do 15 sesji w ciągu pół roku)
- psychoterapię grupową krótkoterminową (do 50 sesji w ciągu pół roku)
- psychoterapię grupową długoterminową (do 110 sesji w ciągu roku)
- psychoterapie podtrzymującą (po zakończeniu psychoterapii krótko- lub długoterminowej, do 15 sesji w ciągu pół roku)
- psychoterapię rodzinną (od 6 do 12 sesji w ciągu pół roku).
Psychoterapię na NFZ może prowadzić osoba, która spełnia wszystkie wymienione warunki:
- ma tytuł zawodowy lekarza, magistra pielęgniarstwa lub magistra psychologii, pedagogiki, resocjalizacji, socjologii
- posiada status osoby uczestniczącej co najmniej dwa lata w podyplomowym szkoleniu w zakresie oddziaływań psychoterapeutycznych mających zastosowanie w leczeniu zaburzeń zdrowia – w przypadku osoby pracującej pod nadzorem certyfikowanego psychoterapeuty – lub ukończyła podyplomowe szkolenie w zakresie oddziaływań psychoterapeutycznych stosowanych w leczeniu zaburzeń zdrowia, które:
- było prowadzone metodami o udowodnionej naukowo skuteczności, zwłaszcza metodą terapii humanistyczno-doświadczeniowej lub integracyjnej, lub poznawczo-behawioralnej, lub psychoanalitycznej, lub psychodynamicznej, lub systemowej i było realizowane w wymiarze co najmniej 1200 godzin (albo przed 2007 rokiem w wymiarze określonym w programie szkolenia
- zakończyło się egzaminem przed komisją zewnętrzną wobec podmiotu kształcącego
- ma certyfikat psychoterapeuty lub pracuje pod nadzorem osoby z takim certyfikatem.
Psychoterapię dzieci i młodzieży może również poprowadzić specjalista psychoterapii dzieci i młodzieży. Jest to osoba, która:
- uzyskała tytuł specjalisty w dziedzinie psychoterapii dzieci i młodzieży
lub
- posiada decyzję ministra właściwego do spraw zdrowia o uznaniu dorobku naukowego lub zawodowego za równoważny ze zrealizowaniem programu szkolenia specjalizacyjnego w tej dziedzinie.
Przeczytaj więcej o psychoterapii i o tym, jak skorzystać z pomocy psychoterapeuty.
Jak wybrać psychoterapeutę?
Przy wyborze specjalisty można kierować się tym, że:
- ma wykształcenie wyższe (psychologiczne, pedagogiczne, socjologiczne lub medyczne)
- ma certyfikat psychoterapeuty lub jest w trakcie szkolenia organizowanego przez stowarzyszenie psychoterapeutów (np. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychodynamicznej, Polskie Towarzystwo Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej, Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne oraz stowarzyszenia skupione w Polskiej Radzie Psychoterapii)
- regularnie uczestniczy w superwizji, która polega na omawianiu przypadków i sesji psychoterapeutycznych z doświadczonym mentorem
- powinien być członkiem stowarzyszenia zrzeszającego polskich psychoterapeutów
- potrafisz się z nim porozumieć, nawiązać dobrą relację i zaufać mu
- polecają go Twoi bliscy, znajomi, przyjaciele albo Twój psychiatra czy psycholog
- odpowiada Ci podejście (nurt, kierunek), które reprezentuje: terapia poznawczo-behawioralna, systemowa terapia rodzin, terapia psychoanalityczna oraz psychodynamiczna, terapia integracyjno-doświadczeniowa czy integracyjna.
Dzieci do lat 18 nie potrzebują skierowania do psychologa, lekarza psychiatry i do psychoterapeuty.
Plan leczenia dziecka ustali zespół specjalistów pracujący w poszczególnych poziomach referencyjnych. Przeczytaj o tym w artykule: Leczenie psychiatryczne dzieci i młodzieży