Ospa wietrzna – kogo warto zaszczepić?

Po przechorowaniu ospy wietrznej wirus pozostanie w Twoim organizmie w postaci utajonej. Gdy spadnie Twoja odporność, wirus może się reaktywować wywołując półpaśca.

Ospa wietrzna jest częstą chorobą. W Polsce rocznie rejestruje się około 150-220 tysięcy zachorowań. Większość dotyczy dzieci poniżej 10. roku życia. Bardzo łatwo wirus przenosi się w przedszkolu, żłobku. Po bezpośrednim kontakcie z wirusem w domowym kontakcie ryzyko zachorowania przekracza 90%.

Jak można się zakazić:

• poprzez bezpośredni kontakt z chorym
• drogą kropelkową (kaszel, kichanie)
• rzadziej: przez kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi wydzielinami z dróg oddechowych chorego.

Chory zakaża 1-2 dni przed i do 6 dni po pojawieniu się wysypki, czyli w praktyce do przyschnięcia wszystkich pęcherzyków.

Ryzyko zachorowania na ospę wietrzną po kontakcie z wirusem (czyli osobą chorą na ospę wietrzną lub półpasiec) dotyczy każdego, kto dotychczas nie chorował, ani nie był zaszczepiony. Niemożliwe jest uchronienie dziecka przed kontaktem, gdyż chory z ospą wietrzną zaraża 1-2 dni przed pojawieniem się wysypki.

Objawy i możliwe powikłania

Główne objawy ospy wietrznej to:

• swędząca wysypka grudkowo-pęcherzykowa na tułowiu, twarzy, owłosionej skórze głowy, kończynach, błonach śluzowych
• gorączka, złe samopoczucie
• bóle głowy i mięśni
• powiększenie węzłów chłonnych.

Gojenie się zmian skórnych trwa zwykle około tygodnia. Chory musi wtedy przebywać w domu. W przypadku wystąpienia powikłań na ogół konieczne jest leczenie w szpitalu.

W większości przypadków ospa wietrzna przebiega łagodnie, jednak u 2-6% chorych mogą wystąpić groźne powikłania. W Polsce około 1 000  osób rocznie jest hospitalizowanych z powodu ciężkiego przebiegu ospy wietrznej.

Najczęstsze powikłania:

• zakażenia bakteryjne skóry, które mogą powodować powstanie szpecących blizn
• objawy neurologiczne (zapalenie móżdżku, mózgu czy opon mózgowo-rdzeniowych)
• ostra małopłytkowość.

Ciężkiego przebiegu ospy wietrznej można spodziewać się u osób:

• z niedoborem odporności
• z chorobą nowotworową, zwłaszcza z białaczką
• z chorobami przewlekłymi wymagającymi leczenia tzw. immunosupresyjnego (upośledzającego funkcję układu immunologicznego).

Niektóre powikłania np. wtórne zakażenia bakteryjne czy powikłania neurologiczne występują także u dotychczas zdrowych osób. Nie da się przewidzieć, jaki będzie przebieg choroby u danej osoby  i nie da się go w pełni kontrolować, nawet stosując leki przeciwwirusowe.

Kogo warto szczepić przeciwko ospie?

Osoby, które nie były zaszczepione i nie chorowały na ospę wietrzną, mogą być zaszczepione.  Szczepionkę można podawać od ukończenia 9 miesięcy – najlepiej po ukończeniu 12. miesiąca życia. Potrzebne są 2 dawki szczepionki podane w odstępie co najmniej 6 tyg. 

Szczepionka chroni przed:

• zachorowaniem na ospę wietrzną, a w razie zachorowania (co zdarza się rzadko) – łagodzi przebieg choroby
• powikłaniami ospy wietrznej np. ciężkimi zakażeniami bakteryjnymi (w tym sepsą) i powikłaniami neurologicznymi: zapaleniem móżdżku, zapaleniem mózgu.

• Ospa wietrzna jest nieprzewidywalna, powikłania mogą wystąpić u dotychczas zdrowych osób.
• Cechuje się sezonowością oraz występowaniem w młodszych grupach wiekowych.
• U dorosłych przebieg ospy wietrznej jest cięższy niż u dzieci.

W składzie szczepionki jest osłabiony wirus, ale nie przenosi się on na osoby z bliskiego otoczenia. Przeciw ospie wietrznej można szczepić dzieci z otoczenia kobiet w ciąży a także osób z niedoborami odporności.

O szczepionce

Szczepionka przeciw ospie wietrznej zawiera żywy, osłabiony (atenuowany) szczep wirusa. Podajemy dwie dawki szczepionki.

Przeciwwskazaniem do szczepienia są:

• ciężka reakcja alergiczna (anafilaksja) po wcześniejszym szczepieniu
• ciężkie stany obniżenia odporności
• ciąża.

Szczepionka zabezpiecza przed zachorowaniem na ospę wietrzną na całe życie.

Program Szczepień Ochronnych

Grupy osób, dla których ważne są szczepienie przeciw ospie wietrznej mogą być zaszczepione:

• Bezpłatnie (obowiązkowe szczepienie):
  • dzieci i młodzieży do ukończenia 19 roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną:
    •  z upośledzeniem odporności wrodzonym lub nabytym o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu chorób, przed planowanym leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią
  • dzieci i młodzieży do ukończenia 19 roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną, z otoczenia wyżej wymienionych osób
  • dzieci i młodzieży do ukończenia 19 roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną, przebywające albo zakwalifikowane do pobytu w:
    • zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych
    • zakładach opiekuńczo-leczniczych
    • rodzinnych domach dziecka
    • domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży
    • domach pomocy społecznej
    • placówkach opiekuńczo-wychowawczych, regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych
    • interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych
    • żłobkach lub klubach dziecięcych.
• Odpłatne, zalecane osobom, które nie chorowały na ospę wietrzną i nie zostały wcześniej zaszczepione, w tym szczególnie:
  • kobietom planującym zajście w ciążę
  • rodzicom małych dzieci oraz młodzieży i dorosłym mającym z przyczyn zawodowych kontakt z małymi dziećmi
  • osobom pozostającym w bliskim kontakcie z osobami z niedoborem odporności
  • pracownikom ochrony zdrowia.

Poznaj Program Szczepień Ochronnych

Więcej informacji o szczepieniach znajdziesz na stronie Szczepienia.info

I w magazynie „Ze Zdrowiem” nr 15 pt. „Szczepimy się”.